Xây dựng văn hóa trong startup thế nào?

Trong bài viết này, hãy cùng ThinkZone tìm hiểu cách mà Brian Chesky, founder & CEO của Airbnb, xây dựng văn hóa tại startup của mình để giúp Airbnb trở thành “Công ty của năm 2014” theo xếp hạng của tạp chí Inc., một tạp chí uy tín về kinh doanh với hơn 40 năm lịch sử tại Mỹ. 

 -----

Đăng ký nhận Newsletter hàng tuần của ThinkZone để không bỏ lỡ những bài blog và tin tức đầu tư mới nhất: https://bit.ly/TZNewsletter_web

-----

VĂN HÓA CÔNG TY LÀ GÌ? 

Theo Brian Chesky, văn hóa là tất cả hàng ngàn những thứ nhỏ nhặt thể hiện những giá trị cốt lõi của công ty ngay từ những hoạt động nhỏ nhất, từ việc viết email, tuyển nhân sự, tới khi trò chuyện, làm việc trong các dự án,... 

TẦM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC XÂY DỰNG VĂN HÓA TRONG STARTUP? 

Trong bức thư gửi toàn bộ nhân viên Airbnb vào năm 2013, Brian Chesky đã trả lời câu hỏi “Tại sao văn hóa lại quan trọng với startup?”: 

“Khi văn hóa càng mạnh, công ty sẽ càng ít cần các quy trình hơn. Một khi văn hóa đã mạnh, bạn có thể tin tưởng rằng mọi người đều đang làm những điều đúng đắn. Từng cá nhân sẽ trở nên độc lập và tự chủ. Từng cá nhân sẽ trở thành một người doanh nhân. Và khi chúng ta có một công ty với tinh thần doanh trí, chúng ta sẽ có khả năng thực hiện những “bước nhảy vọt” mạnh mẽ”. 

Với Brian, văn hóa công ty liên hệ mật thiết với tầm nhìn và giá trị cốt lõi của công ty đó. Một công ty có văn hóa mạnh mẽ sẽ hình thành nên một nhân diện chung (identity) cho công ty và mọi thành viên trong đó. Mọi người đều hướng đến một mục tiêu chung, hiểu công ty cần gì, hướng đến điều gì, các thành viên khác làm việc thế nào, và thể hiện được sự thống nhất về những giá trị cốt lõi của công ty ngay từ phong cách làm việc, hình ảnh thể hiện ra bên ngoài, đến những niềm tin, mindset, và tầm nhìn chung. 

Một nền văn hóa mạnh mẽ như vậy trong mọi tổ chức sẽ đem lại nhiều giá trị lớn lao như: 

➤ Tạo động lực thúc đẩy thành viên: Là tập hợp của những con người xuất chúng, các thành viên trong Airbnb được thúc đẩy bởi những điều lớn lao hơn như là tầm nhìn và giá trị cốt lõi của công ty, thay vì những giá trị vật chất đơn thuần. 

➤ Hạn chế những quy trình không cần thiết, khi mà các thành viên đều hiểu những gì công ty cần và những gì mình nên làm. 

Một văn hóa mạnh mẽ cũng chính là động lực phát triển bền vững cho công ty. Và trong quá trình gọi vốn Series C vào 2012, một trong những lý do nhà đầu tư lựa chọn Airbnb chính là bởi văn hóa mạnh mẽ mà Airbnb đã xây dựng được. Và lời khuyên mà nhà đầu tư này dành cho Airbnb cũng chính là “Don’t fuck up the culture!” (Đừng hủy hoại văn hóa công ty!).

VẬY, CẦN LÀM GÌ ĐỂ XÂY DỰNG VĂN HÓA CHO STARTUP? 

Khi bắt tay vào xây dựng văn hóa cho startup, các founder sẽ tự hỏi nên bắt đầu từ đâu, hay giá trị cốt lõi nào quan trọng hơn. Triết lý của Brian Chesky cho việc xây dựng văn hóa như sau.

1, Định hình văn hóa công ty trước khi bạn tuyển bất kì một nhân viên nào

Điều này có nghĩa là: văn hóa công ty được bắt nguồn từ founder, và dựa trên tính cách, niềm tin, phong cách làm việc của chính founder đó! 

Airbnb không đợi tuyển hàng chục nhân viên rồi mới làm khảo sát xem mọi người có giá trị chung là gì, rồi xây dựng một “nồi thập cẩm” giá trị cốt lõi từ đó. Ngược lại, Brian tự định hình văn hóa của Airbnb trước khi tuyển bất kỳ một ai, và sẽ chỉ tuyển những người có cùng tầm nhìn và hợp với văn hóa đó. 

Airbnb đã mất 6 tháng để chọn được nhân viên đầu tiên, sau hàng trăm cuộc phỏng vấn. Hãy tưởng tượng họ đã đánh đổi bao nhiêu thời gian tăng doanh thu, khách hàng chỉ để tập trung vào lọc hồ sơ ứng viên. Nhưng những hy sinh này đã được đền đáp một cách ấn tượng, thể hiện ở văn hóa mạnh mẽ mà công ty này gây dựng được. 

Lý giải cho điều này, Brian Chesky giải thích như sau: “Những thành viên đầu tiên của công ty là những người bạn phải tuyển chọn thật kỹ, phải là những người cùng tầm nhìn và hợp với văn hóa công ty. Bởi sau này họ sẽ là người tuyển hàng chục, hay hàng trăm cấp dưới của mình, là những người giống họ về định hướng và cách làm việc. Vậy bạn có muốn làm việc cùng hàng trăm người như vậy?” 

Điều này không có nghĩa là Airbnb bao gồm toàn những con người giống nhau. Tại Airbnb, tầm quan trọng trong sự đa dạng của con người với những ý tưởng khác nhau vẫn luôn được đặt lên hàng đầu. Nhưng dù đa dạng thế nào đi chăng nữa, tất cả đều phải có chung một mục tiêu và hệ giá trị.  

--> Hay nói cách khác, "con người có thể khác nhau, sản phẩm có thể cải tiến, nhưng hệ giá trị chung thì không bao giờ thay đổi”. 

2, Hãy lựa chọn những giá trị cốt lõi độc nhất cho công ty 

“Không có văn hóa tốt hay xấu, chỉ có văn hóa mạnh hay yếu. Và văn hóa phù hợp với doanh nghiệp này không có nghĩa sẽ phù hợp với doanh nghiệp khác.” 

Chỉ cần nhắc đến cụm từ “văn hóa doanh nghiệp” với bất cứ ai, 90% bạn sẽ nhận được cái đảo mắt ngao ngán của nhân viên. Điều này là do nhiều công ty xác định các giá trị của mình quá chung chung và thiếu thực tế. Ví dụ như “trung thực” và “ngay thẳng” không phải là giá trị cốt lõi của công ty. Chúng chắc chắn là những điều mọi nhân viên ở mọi công ty phải có. Hãy tìm những giá trị chỉ công ty bạn có và không thể bị sao chép tại bất kì công ty hay tổ chức nào khác. 

--> Nếu xác định rằng doanh nghiệp của mình sẽ tổn tại 10, 20, hay thậm chí là 50 năm nữa, hãy nghĩ về việc bạn muốn nhìn thấy công ty mình khi đó như thế nào, cái tên công ty sẽ truyền tải thông điệp gì. Có những thứ sẽ thay đổi (con người, sản phẩm, thị trường,…), những có những thứ sẽ trường tồn, và đó chính là giá trị cốt lõi của công ty. 

Một số nguyên tắc được Brian gợi ý để giúp các founder xác định đâu là người bạn cần ở công ty của mình. Cùng nhau nhìn vào một vài giá trị của Airbnb: 

➤ Champion our mision - Sứ mệnh của Airbnb là giúp mọi người cảm thấy họ thuộc về mọi nơi họ đến, bằng cách đảm bảo mọi thành viên đều chung tầm nhìn với công ty. CEO Brian đã từng hỏi ứng viên liệu họ có tiếp tục làm việc nếu họ biết rằng họ sẽ chết trong 10 năm tới. Nếu họ nói “Có”, Brian biết rằng họ có chung quan điểm với mình. 

➤ To be “cereal” entrepreneurs - Đây là phép chơi chữ giữa “cereal entrepreneurs” (người kinh doanh ngũ cốc) và “serial entrepreneurs” (người kinh doanh nhiều kinh nghiệm). Vào thời gian khi Airbnb chỉ có 2 lượt đặt/ tháng, họ thậm chí đã kinh doanh ngũ cốc với bao bì liên quan đến cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ, và việc bán ngũ cốc ở thời điểm đó đã trở thành nguồn thu nhập chính của Airbnb. Qua đây, Brian muốn khuyến khích những ý tưởng độc đáo từ nhân viên của mình trong giải quyết những vấn đề của công ty, đặc biệt là trong thời điểm khó khăn. 

3, Tuyển những người giỏi hơn và dám thách thức bạn 

Đôi khi lòng kiêu hãnh của người founder sẽ khiến bạn ngần ngại trong việc tuyển những người nhân viên giỏi hơn mình. Tuy nhiên, Brian lại có quan điểm ngược lại: 

“Tôi nghĩ rằng điều đầu tiên nên làm là xây dựng một team thật tài năng, đến mức đôi khi họ có thể làm bạn cảm thấy hơi không thoải mái khi làm việc cùng họ, vì bạn biết rằng bạn sẽ phải cố gắng hơn nữa để có thể cùng nhau làm việc.” 

Để tạo ra một môi trường mạnh, bạn cần những người không chỉ khiến cho nhân viên của bạn trở nên tốt hơn, mà còn buộc bản thân bạn phải phát triển hơn nữa. Thay vì lo ngại rằng người mới sẽ giỏi hơn và thay thế mình, hãy đặt công ty lên trên hết và suy nghĩ theo hướng công ty cần những người như vậy, và bản thân bạn cũng cần nỗ lực hơn vì công ty.