Mới IPO định giá $40 tỷ, Grab trông thế nào vào năm đầu thành lập? Traction và đánh giá của investor khi đó ra sao?

Ngày 2/12/2021, Grab chính thức IPO trên sàn NASDAQ với định giá 40 tỷ USD. Bỏ qua những biến động về giá sau khi IPO, hành trình của Grab là câu chuyện truyền cảm hứng về một startup đúng nghĩa, với mô hình kinh doanh đột phá, đi từ 0 tới 1, rồi scale up tới 10, tới 100,...

Chúng ta vẫn biết tới Grab là một trong những siêu ứng dụng lớn nhất Đông Nam Á, tuy nhiên, trên hành trình từ 0 tới 1 của Grab, bức tranh hồi đó chưa thực sự rõ ràng như vậy. 

Bài viết này được dịch từ những chia sẻ của Tan Benedict, Investment Associate của Vertex Ventures, trên báo e27 về những traction và quyết định đầu tư vào Grab năm 2013, khi đó còn tên gọi là MyTeksi.

---

Subscribe Newsletter và đồng ý nhận thông báo trên website của ThinkZone để không bỏ lỡ những bài viết bổ ích mỗi tuần nhé!

---

Nhìn lại năm 2013, ta khó mà nhận ra Grab ngày nay. Khi đó, MyTeksi mới chỉ tập trung vào đổi mới mảng gọi xe, chưa hề có kế hoạch rõ ràng cho việc mở rộng sang last-mile delivery, số hóa dịch vụ giao đồ ăn, hay thậm chí là triển khai ngân hàng số.

Tháng 6/ 2013, chúng tôi (Vertex Ventures) là một trong những quỹ đầu tiên đầu tư vào Grab. Hôm nay, qua bài viết này, tôi sẽ chia sẻ một vài phần trong Investment Memo vào Grab khi đó, cùng suy nghĩ về hành trình đầy cảm hứng của startup này trong 8 năm qua.

Anthony Tan bên cạnh banner của MyTeksi vào năm 2012.

TỔNG QUAN

Hồi đó quỹ Vertex Ventures tại Đông Nam Á và Ấn Độ đầu tư 2.15 triệu USD vào GrabTaxi ở định giá Pre-money là 9 triệu USD. Với thương vụ này, công ty mới tên GrabTaxi Pte Ltd (Private Limited Company - Công ty Trách nhiệm hữu hạn Tư nhân) sẽ được thành lập tại Singapore, là công ty mẹ của tất cả các công ty con hiện tại và trong tương lai của Grab hoạt động trong các thị trường khác nhau.

Khi đó, công ty hiện tại là MyTeksi Sdn Bhd tại Malaysia đang được sở hữu bởi founder Anthony Tan và một số thành viên trong gia đình. Cổ phần của MyTeksi sẽ được chuyển đổi qua cổ phần của GrabTaxi Pte Ltd, trong đó MyTeksi sẽ trở thành một công ty con được sở hữu 100% bởi GrabTaxi.

Sứ mệnh của GrabTaxi là trở thành nền tảng gọi xe số một tại Đông Nam Á thông qua việc tận dụng công nghệ và xu hướng sử dụng điện thoại thông minh để loại bỏ những bất cập trong quá trình gọi xe của cả khách hàng và tài xế. Startup này muốn mang tới một trải nghiệm gọi xe tiện lợi, mượt mà tại mọi thị trường mục tiêu mà mình nhắm đến.

Sản phẩm lõi của GrabTaxi là ứng dụng di động trên điện thoại thông minh, với 2 phiên bản khác nhau cho tài xế và hành khách. Hai ứng dụng này cho phép hành khách đặt chuyến, nhận giá và theo dõi hành trình theo thời gian thực (bao gồm cả tính năng tự động xác định điểm đón).

Giao diện của GrabTaxi vào thời gian đầu.

Với nhiều hành khách, GrabTaxi mang đến sự an tâm hơn khi đi lại so với trải nghiệm taxi truyền thống bởi:

➤ GrabTaxi kiểm tra kỹ profile của tài xế,

➤ Gửi ảnh và tên của tài xế khi có cuốc xe được nhận để hành khách biết trước,

➤ Chi phí được xác định trước, giải quyết rủi ro chém giá,

➤ Chia sẻ vị trí của tài xế theo thời gian thực, giúp hành khách nắm rõ lộ trình mình đang đi.

Đồng thời, GrabTaxi cũng giúp tài xế kiếm thêm thu nhập, tận dụng xe trong thời gian rảnh rỗi, với giờ làm việc linh hoạt hơn.

CƠ HỘI THỊ TRƯỜNG

Trên thế giới, mảng gọi xe là một lĩnh vực với quy mô thị trường rất lớn, nhưng vẫn còn nhiều bất cập. Hành khách còn gặp nhiều bất tiện khi gọi xe, gặp vấn đề lớn về niềm tin, trong khi thu nhập của tài xế thì chẳng có bao nhiêu.

Mô hình gọi xe online qua ứng dụng trên điện thoại thông minh thay vì tổng đài như các hãng taxi truyền thống giải quyết những vấn đề này, và cũng đã được chứng minh ở nhiều thị trường như Mỹ, châu Âu, và Trung Quốc (với những cái tên nổi tiếng như Hailo, MyTaxi, Uber, Didi Chungxi,...).

Cụ thể, thị trường gọi xe ở Đông Nam Á còn đang chớm nở, bị phân mảnh, thiếu cân bằng giữa cung/ cầu, và thu nhập cho tài xế còn thấp. GrabTaxi đang dẫn đầu quá trình chuyển đổi số cho mảng này tại Đông Nam Á thông qua việc:

➤ Tận dụng sự am hiểu thị trường và các nguồn lực để scale up,

➤ Khiến trải nghiệm gọi xe thuận tiện hơn chỉ với một cú click trên ứng dụng,

➤ Đảm bảo dịch vụ chất lượng tốt cho tất cả khách hàng bằng cách áp dụng công nghệ cho việc kiểm tra profile của tài xế,

➤ Giảm thiểu rủi ro về niềm tin qua việc thông suốt giá cả và lộ trình,

➤ Tối ưu lượng xe nhàn rỗi bằng công nghệ trong việc kết nối tài xế và dự đoán nhu cầu đi lại của hành khách.

Thị trường gọi xe ở Đông Nam Á có quy mô lớn (chúng tôi ước tính quy mô thị trường tại thời điểm đó là khoảng 700 triệu USD/ năm). Quy mô này dự kiến sẽ còn tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới khi Đông Nam Á đạt tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn và mức độ sử dụng công nghệ của người dùng cao hơn.

Mặc dù mô hình gọi xe công nghệ đã được chứng minh ở những thị trường có nền kinh tế phát triển hơn, chúng tôi vẫn đặt niềm tin rằng mô hình này có thể phát triển mạnh mẽ ở Đông Nam Á.

ĐỘI NGŨ

Founder & CEO Anthony Tan tốt nghiệp Đại học Chicago và từng làm việc tại Indus Capital, Lazard, Renault trước khi quay lại Malaysia để tiếp quản mảng kinh doanh của gia đình - Tan Chong Motor, một nhà phân phối của Nissan ở khu vực đó.

Tan sau đó hoàn tất khóa học MBA tại Harvard Business School, nơi anh gặp co-founder Tan Hooi Ling. Trong khóa học này, Tan cũng cùng lớp với Nadiem Makarim, co-founder & cựu CEO của Gojek (kỳ phùng địch thủ của Grab tại Đông Nam Á), và hiện là Bộ trưởng Bộ Giáo dục, Văn hóa, Nghiên cứu & Công nghệ của Indonesia.

Đội ngũ co-founder của Grab.

Thời điểm đó, Anthony Tan và Tan Hooi Ling đã cùng nhau vạch những concept, mô hình kinh doanh và kế hoạch đầu tiên cho một ứng dụng kết nối khách khách với các tài xế taxi gần nhất trong khu vực.

Cả 2 đưa ý tưởng của mình tham gia cuộc thi Harvard Business School New Venture (NVC) vào 2011 và đạt giải á quân. Với $25,000 tiền thưởng từ cuộc thi cùng vốn tự có, Anthony và Hooi Ling đưa ứng dụng MyTeksi ra thị trường vào tháng 6/2012.

TRACTION

MyTeksi được triển khai vào tháng 6/2012 tại Kuala Lumpur, Malaysia. Vào thời điểm đó, team tập trung hoàn toàn vào việc mở rộng số lượng tài xế, hợp tác với các hãng taxi và cả tài xế tự do, xây dựng được mạng lưới khoảng 2,000 tài xế vào tháng 5/2013. Số lượng cuốc xe cũng tăng mạnh, đạt 96,386 cuốc vào tháng 5/2013.

Số cuốc xe và tài xế của GrabTaxi từ tháng 6/2012 tới tháng 5/2013.

Dù thị trường còn sơ khai, trong 84,000 lượt tải ứng dụng, có khoảng 24,000 user đặt ít nhất 1 cuốc xe, kết quả là một conversion rate 28.5% thực sự ấn tượng.

Đồng thời trong tháng 5/2013, MyTeksi đạt 11,600 MAU. Tốc độ tăng trưởng qua tháng (Month on Month growth) nhanh như vậy đến từ những quyết định đúng đắn của team, bao gồm việc hợp tác với các công ty viễn thông để bán lại internet data và điện thoại cho tài xế taxi, tăng lượng tải và sử dụng app của đội ngũ tài xế.

Lượt tải app GrabTaxi hàng tháng từ tháng 7/2012 tới tháng 5/2013.

Phân tích cohort kỹ hơn, chúng tôi còn nhận thấy một lượng super user đang ngày một tăng. Tỷ lệ phần trăm của những heavy user với nhiều hơn 9 booking/ tháng tăng từ 1% tới 14% chỉ trong 1 năm, và lượng booking trung bình mỗi tháng cũng tăng từ 11.7 tới 19.0.

Xu hướng này cũng được thể hiện ở nhóm light user (1-2 booking/ tháng) và medium user (3-8 booking/ tháng), với lượng booking trung bình/ tháng tăng từ 3.74 tới 4.61.

GrabTaxi kết thúc năm 2012 với doanh thu $134,559. Tuy nhiên, phần lớn doanh thu của startup này lại đến từ việc bán lại internet data và điện thoại cho các tài xế.

Kế hoạch trong thời gian tới của GrabTaxi là mở rộng sang các thành phố khác ở Malaysia và gia nhập thị trường Philippines (Manila) vào cuối năm 2013. Trong những năm sau đó, Anthony và team sẽ mở rộng sang các thị trường khác tại Đông Nam Á, bao gồm Việt Nam (TP Hồ Chí Minh) và Thái Lan (Bangkok).

Dù những traction đầu tiên đến từ dịch vụ gọi xe, chúng tôi không bó buộc nhìn nhận của mình về GrabTaxi chỉ ở trong mảng này, và thay vào đó là một công ty với tiềm năng kiếm lợi nhuận lớn từ việc phân tích dữ liệu và hành vi của hành khách. Và hơn hết, tiềm năng của GrabTaxi không chỉ bị giới hạn trong biên giới của một quốc gia, mà hoàn toàn có thể vươn lên chiếm lĩnh thị trường Đông Nam Á.

RỦI RO

Ở thời điểm hiện tại, Grab rõ ràng là một “miếng bánh” hấp dẫn. Tuy nhiên tại thời điểm đó, quyết định đầu tư vào Grab không hề dễ dàng, bởi nó cũng đi kèm với nhiều rủi ro.

Áp lực cạnh tranh từ những đối thủ lớn trên thế giới

Việc các đối thủ lớn như Hailo hay MyTaxi nhảy vào thị trường Đông Nam Á dù không dễ dàng nhưng vẫn hoàn toàn có thể xảy ra. Tuy nhiên khác với Mỹ hay châu Âu, các các công sẽ cần có mối quan hệ với đối tác và mức độ hiểu thị trường địa phương rất sâu để có thể thành công tại Đông Nam Á.

Dù sẽ cần thời gian để phát triển và chiếm lĩnh thị trường, nhưng GrabTaxi đã có một khởi đầu mạnh mẽ, với traction tốt và các mối partnership sâu rộng cũng các đối tác tại Đông Nam Á, giúp startup này có thể đi nhanh nhất có thể để chiếm lĩnh thị trường Đông Nam Á.\

Rủi ro từ can thiệp của chính phủ trong tương lai

Mô hình kinh doanh này cũng chịu rủi ro từ những can thiệp của chính phủ khi thị trường dần trở nên đông đúc. Ở Trung Quốc, nhà cầm quyền Bắc Kinh cũng đã phải can thiệp để hạn chế những vấn đề phát sinh trong lĩnh vực này, chẳng hạn như tình trạng các tài xế không nhận cuốc xe trừ khi hành khách trả thêm tiền tip.

GrabTaxi luôn ưu tiên cân đối giữa lợi ích của hành khách và việc đảm bảo thu nhập của lái xe. Founder Anthony Tan cũng thường xuyên gặp và làm việc cùng cơ quan nhà nước để họ hiểu hơn và dần chấp nhận một mô hình kinh doanh rất mới vẫn còn nhiều tranh cãi như gọi xe công nghệ.

KẾT LUẬN CỦA VERTEX VENTURES

GrabTaxi là một công ty trẻ đầy hứa hẹn với một tầm nhìn lớn lao về việc đổi mới lĩnh vực gọi xe tại Đông Nam Á. Thị trường này vẫn còn chớm nở, phân mảnh, và không đồng nhất. GrabTaxi sẽ cần những mối quan hệ tốt cùng mức độ hiểu thị trường địa phương thực sự cao để để có thể thành công.

Chúng tôi ấn tượng bởi sự trẻ trung cùng năng lực của founding team, cùng với network rộng lớn của founder Anthony Tan. Đó là lý do khiến chúng tôi tin rằng GrabTaxi có vị thế rõ ràng để vươn lên dẫn đầu khu vực.